ΠΕΡΙ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 4

ΣΥΝΤΑΓΜΑ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011

Αρχίζω να πιστεύω ότι τελικά δεν ήμουν τόσο μπερδεμένος σε μερικά θέματα όσο νόμιζα...

Ιδού τι είδα από το πρωί μέχρι το μεσημέρι της ημέρας της μεγάλης καταστολής:

Το ραντεβού ήταν για τις 7 το πρωί στο Σύνταγμα και σε 2-3 άλλα σημεία της πόλης. Ένα από αυτά ήταν ο Ευαγγελισμός, που είναι στο δρόμο από το σπίτι μου προς το Σύνταγμα. Δεν ξεκίνησα στις 7, ξεκίνησα λίγο πριν τις 8. Περνώντας από τον Ευαγγελισμό δεν είδα, με μια πρώτη ματιά, κανένα πλήθος. Έτσι αντί να ξεστρατίσω για να τσεκάρω από πιο κοντά συνέχισα κατευθείαν προς Σύνταγμα. Υπέθεσα ότι έχω αργήσει πολύ και ότι όλοι είναι ήδη στο Σύνταγμα.
Τρίχες. Στην πλατεία Συντάγματος είχε μερικούς ανθρώπους, δεν μπορώ να πω ότι είδα κάτι περισσότερο. Πρέπει να ήταν οι κατασκηνωτές, μέλη των επιτροπών, ελάχιστοι άλλοι συγκεντρωμένοι (που δεν ήταν συγκεντρωμένοι), και περαστικοί που πήγαιναν στις δουλειές τους. (Ποιες δουλειές άραγε, τέτοια μέρα;) Από κουβέντες με γνωστούς που πέτυχα καταλήξαμε ότι για να γεμίσει η πλατεία θα πρέπει να περιμένουμε γύρω στις 11, που θα πέρναγαν τα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ και της ΓΣΕΕ.

ΠΑΝΩ ΠΛΑΤΕΙΑ - ΠΡΩΙ

Στην Αμαλίας, ακριβώς μπροστά στα κάγκελα και τα ΜΑΤ της Βουλής, είχε πιο πολύ κόσμο και παλμό. Όσες φορές έχω περάσει από εκεί, μα πρωί, μα βράδυ, μα την πρώτη μέρα, μα την 21η, φαίνεται να μην έχουν αλλάξει πολλά: είναι εκεί οι ζωηροί διαδηλωτές με την ντουντούκα και τα τύμπανα, οι οποίοι δε χάνουν ποτέ το δυναμισμό τους. Επί ώρες φωνάζουν συνθήματα με αδιάκοπο κέφι. Αν είναι αιωνίως οι ίδιοι, πρέπει να πίνουν πάρα πολύ καοτόνικ. Αν εναλλάσσονται, είναι πολύ οργανωμένοι στς βάρδιες και την προθέρμανση.
Τσέκαρα να δω τους περίφημους φασίστες, για τους οποίους αόριστες φήμες λένε ότι έχουν κυριαρχήσει σ' αυτή την περιοχή. Όντως είδα μερικούς που βάσει μπλούζας «Ο.Υ.Κ. - Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα 'ναι», κουρέματος, ματιάς, δε θα ήταν παράλογο να τους χαρακτηρίσεις φασίστες -δεν τους ρώτησα κιόλας. Αλλά φυσικά είχε και κανονικούς ανθρώπους, που είτε συμμετείχαν στα συνθήματα και τις μούντζες είτε παρακολουθούσαν ή έκοβαν κίνηση.
Οι τύποι με τα τύμπανα ήταν οι απόλυτοι μαέστροι. Όταν αυτοί αποφάσιζαν να παίξουν ζωηρά το ρυθμό ενός συνθήματος, όλοι οι συγκεντρωμένοι ζωήρευαν. Αυτό εξακολούθησε επί ώρες, και όταν πλέον ο κόσμος στην Αμαλίας ήταν πάρα πολύς.
Σκόρπιοι μέσα στον κόσμο ήταν μερικοί που εικονογραφούσαν πιστά τον τίτλο «Αγανακτισμένοι»: άνθρωποι που με την αγανάκτηση πραγματικά να τους ξεχειλίζει, φώναζαν εκτός εαυτών «πώς θα ζήσουν εμένα τα παιδιά μου» και τέτοια, χειρονομώντας προς τη Βουλή. Μετά από τρεις εβδομάδες, μου φάνηκε κάπως αφύσικο να ξεσπάει ο άλλος με τρόπο λες και μόλις έμαθε την είδηση που τον κάνει να αγανακτεί, και μάλιστα στις 8:30 το πρωί. Σκέφτηκα κιόλας, ρε λες να είναι κομπάρσοι; Αλλά πάλι, δεν ξέρω πώς λειτουργεί του καθενός η ψυχή.
Έκατσα κάμποση ώρα παρακολουθώντας τα συνθήματα. Εδώ σαφώς υπήρχε μια αλλαγή σε σχέση με παλιότερες μέρες. Τα συνθήματα ήταν χυδαία, γηπεδικά, άναρθρα: «Και α και ου, γαμώ το ΔουΝουΤου». «Ψήφο, ε; Να!». «Δε θα βρείτε τίποτα στις κάλπες, ρε μαλάκες, ρε μαλάκες». Να λοιπόν που υπάρχει και το απολίτικο στοιχείο.
Από μία άποψη, εντάξει, υπάρχουν και άνθρωποι που μόνο έτσι μπορούν να εκφραστούν. Ιδίως αν ό,τι πιο πνευματώδες έχουν να πουν το έχουν ήδη εξαντλήσει στις προηγούμενες εβδομάδες. Αυτό είναι το επίπεδο του κόσμου: υπεροπτική μεν άποψη, ελιτίστικη, αλλά και υπερβολικά καλοπροαίρετη / συγκαταβατική. Δεν καταλαβαίνω δηλαδή, όσοι έχουν καλύτερο επίπεδο πού βρίσκονται; Γιατί αφήνουν όλο το πεδίο στους κάφρους; Ιδίως προκειμένου για το μόνο σημείο του ευρύτερου Συντάγματος που προβάλλεται συστηματικά από τα ΜΜΕ;
Αηδίασα και πήγα να δω τι παίζει παραπέρα. Για κάνα δίωρο πήγα πάνω κάτω άπειρες φορές στην πάνω και την κάτω πλατεία και τους γύρω δρόμους, άλλοτε πιάνοντας παρέα με γνωστούς που έβρισκα, άλλοτε παρατηρώντας. Σιγά σιγά μαζευόταν κόσμος. Πρέπει να 'ταν γύρω στις 10 που η Αμαλίας ήταν πλέον αρκετά γεμάτη.

ΣΤΑΔΙΑΚΕΣ ΜΙΚΡΟΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Η αστυνομική παρουσία ήταν υπερβολικά μεγάλη. Όποτε γίνονταν μετακινήσεις αστυνομικών, όλο και κάποιοι γύρω τους τούς πρόγκαραν. Είτε με συνθήματα (το κλασικό ΜπαΓουΔο αλλά και το πολύ οξύτερο «Εν-δυο, εν-δυο» όποτε οι μπάτσοι περπατούσαν, και άλλα) είτε με ατάκες: μαλάκες, τι τους φυλάτε, και τέτοια. Υπήρχαν όμως και αντιδράσεις πιο προσεγγιστικές: «Αν έχετε τιμή, αν έχετε πατρίδα, ανάποδα ανάποδα κρεμάστε την ασπίδα», καθώς και προσωπικές αποστροφές από διάφορους που τους έλεγαν «μαζί μας έπρεπε να είστε, και δικά σας λεφτά κλέβουν» κλπ. Πάντως γενικά έδειχνε να υποφώσκει μεγαλύτερη ένταση μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών απ' ό,τι είχα δει τις προηγούμενες μέρες.
Η ένταση αυξανόταν αισθητά όποτε τα ΜΑΤ περνούσαν τα κάγκελα και έμπαιναν στο χώρο των διαδηλωτών. Αυτό έγινε μερικές φορές. Οι αντιδράσεις ήταν πολύ έντονες, και έδειχναν να εννοούν «τώρα παραβιάζτε το δικό μας χώρο αδικαιολόγητα». Είδα αρκετές φάσεις όπου κάποιος έξαλλος ορμούσε προς τα ΜΑΤ ουρλιάζοντας και χειρονομώντας, και κάμποσοι διαδηλωτές προσπαθούσαν ήρεμα ή όχι να τον περιμαζέψουν. Όταν κάποιος πέταξε ένα φραπέ στους μπάτσους, η φάση κατέληξε στο να πέσουν μια δυο σφαλιάρες μεταξύ διαδηλωτών. Εκείνη τη στιγμή παρατηρούσα πολύ προσεκτικά τους μπάτσους να δω αν θα γελούσαν ή θα σχολίαζαν, αλλά έδειχναν αδιάφοροι.
Κάποια στιγμή μια γραμμή μπάτσων όχι απλώς βγήκε από τα κάγκελα αλλά στάθηκε λοξά προς την κυρίως γραμμή, αυτήν που ήταν στα κάγκελα, ακριβώς μέσα στη μέση του πλήθους, χωρίζοντάς το στα δύο σε μερικά σημεία. Έκατσαν εκεί κάνα δεκάλεπτο, έφαγαν πολλή πρόγκα και τελικά ξαναμπήκαν πίσω από τα κάγκελα. Δε φάνηκε να υπήρχε κανένας σκοπός σ' αυτό τον ελιγμό.
Είχα την αίσθηση ότι δημιουργούν επίτηδες ένταση. Είχε αρχίσει να μου μυρίζει ξύλο.

ΠΑΜΕ

Πρέπει να πω ότι για να είμαι στις 8 το πρωί εκεί είχα μείνει ξάγρυπνος όλη νύχτα, γιατί κανονικά κοιμάμαι περί τις αυγές και ξυπνάω το μεσημέρι. Εκείνη την ώρα λοιπόν είχα αρχίσει να νιώθω έντονα την κούραση. Ήθελα να πηγαίνω, αλλά με κρατούσε κάτι: «Δηλαδή ήρθες για να 'χεις να λες ότι ήρθες;» Άλλωστε δεν ήταν καν η στιγμή που θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει πως είδε ό,τι ήταν να δει: έρχονταν ακόμα αβέρτα κόσμος, και υπήρχε μια δυναμική που έδειχνε σαφώς ότι κάπου θα βγάλει. Είπα λοιπόν να περιμένω μέχρι να έρθουν και οι πορείες, να μη χάσω την κορύφωση της συγκέντρωσης.
Πράγματι κάποια στιγμή άκουσα από την κάτω μεριά (Φιλελλήνων) ντουντούκες και συνθήματα. Κατηφόρισα να δω κι από κει. Όταν είδα ότι είναι το ΠΑΜΕ, θυμήθκα ξαφνικά ότι θα μπορούσα ίσως να βρω εκεί ένα φίλο μου ΠΑΜίτη που έχουμε καιρό να βρεθούμε και δεν έχουμε κάνει καμία συζήτηση για όλα αυτά. Βέβαια θα μου πεις σιγά μην τον πετύχαινα τυχαία μέσα σε τόσο λεφούσι, αλλά παλι πού ξέρεις;
Η πορεία του ΠΑΜΕ προχώραγε σαν ένα ποτάμι μέσα στην κοίτη του. Έκατσα λοιπόν κι εγώ στην όχθη και παρακολουθούσα. Σε κάποια στάση της πορείας, μια κυρία δίπλα μου προσπάθησε να τους πιάσει κουβέντα και να τους πείσει να έρθουν να κάτσουν μαζί μας στο Σύνταγμα, εκφράζοντας κι ένα παράπονο (γιατί δηλαδή χώρια εσείς και χώρια εμείς;). Ένας ΠΑΜίτης που έκατσε να ασχοληθεί μαζί της ήταν απαξιωτικός. Αρχικά της είπε ειρωνικά «να, στο Σύνταγμα είμαστε!» και αργότερα «εσείς πρέπει να μάθετε να διαδηλώνετε, πρέπει να μάθετε να πειθαρχείτε». Παρόλο που αυτή είναι η τυπική διασπαστική στάση του ΠΑΜΕ, εν προκειμένω μου φάνηκε ότι η αντίδραση του τύπου δεν αντιπροσώπευε το σύνολο της πορείας. Αν μη τι άλλο, όταν η ίδια η πλατεία δηλώνει σταθερά από την πρώτη μέρα «όχι κόμματα εδώ», τι πιο λογικό από το να περάσει το ΠΑΜΕ χωρίς να ενωθεί με τους υπόλοιπους; Δεν έχω αμφιβολία ότι πολλοί ΠΑΜίτες θα ήρθαν μετά το τέλος της πορείας να ενωθούν με τον κόσμο, όχι όμως φυσικά ως μπλοκ του ΠΑΜΕ.
Κατά τα άλλα δεν αντιλήφθηκα δυσάρεστα συναισθήματα μεταξύ ΠΑΜιτών και λοιπών. Οπωσδήποτε η συνθηματολογία τους ήταν διαφορετική και από την κάφρικη συνθηματολογία της πάνω πλατείας (δόξα τω θεώ) και από εκείνην της κάτω πλατείας και της συνέλευσης. Αλλά κι αυτό είναι λογικό. Πρώτον, το ΚΚΕ είναι κόμμα της βουλής. Δεύτερον, άλλο ζητούμενο η άμεση δημοκρατία και άλλο ο κομμουνισμός. Δε βλέπω παρά υγιή πολυφωνία σ' αυτό. Η μόνη λεπτομέρεια που μ' ενόχλησε ήταν το σύνθημα «Να καταργηθεί το ΦΠΑ, δεν αντέχει άλλο η εργατιά». Δηλαδή όποιος δεν ανήκει στην εργατιά δε μας ενδιαφέρει αν αντέχει ή όχι; Μίλα για το λαό, όχι για ένα μέρος του μόνο. Μην τοποθετείς τον μη εργάτη απένατντι στον εργάτη. Κατά τα άλλα, μια χαρά. Μόνο που έκαναν έναν αιώνα οι ευλογημένοι να περάσουν, με παρατεταμένες στάσεις και με πολύ δυνατά μεγάφωνα όπου μέλη απηύθυναν χαιρετισμούς ή παίζονταν επαναστατικά τραγούδια... Κουράζει κάπου.

Β. ΣΟΦΙΑΣ - ΜΕΣΗΜΕΡΙ - ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

Αφύ δε βρήκα το φίλο μου ξεκίνησα να γυρίζω σπίτι. Φυσικά η Β. Σοφίας στα λουλουδάδικα ήταν κλεισμένη από τους μπάτσους. Η έξοδος για να φύγουμε ήταν από τον πεζόδρομο της Ζαλοκώστα. Αυτό το ήξερα κι από τον ερχομό. Αφού ήταν πασίγνωστο ότι σκοπός της διαδήλωσης ήταν ο αποκλεισμός της Βουλής, θα ήταν παράλογο η αστυνομία να μην έχει μεριμνήσει για τη φύλαξη των εισόδων της. Αυτό που δεν είχα δει όμως ήταν το τείχος: είχαν στήσει έναν ολόκληρο φράχτη με πυκνό σιδερένιο πλέγμα σαν αυτό που έχουν οι κλούβες στις τζαμαρίες τους, γύρω στα δυόμισι μέτρα ψηλό, που έκλεινε όλο το πλάτος του δρόμου εκτός από δύο στενά περάσματα ένθεν κακείθεν για να περνάνε οι μπάτσοι. Είχε πρώτα μια σειρά κλούβες, μετά μια σειρά μπάτσους, μετά το φράχτη, μετά άλλη μια σειρά μπάτσους και μετά ήταν ο κόσμος. Ομολογουμένως ήταν αγριευτικό θέαμα.
Θα 'ταν γύρω στις 12 όταν πέρασα. Εκείνη την ώρα δεν είχε επεισόδια, ούτε επικρατούσε όμως βέβαια και αγάπη μεταξύ λαού και ΜΑΤ. Θα έλεγα ότι υπήρχε μια συγκρατημένη αλλά σαφής ένταση. Όπως και πιο πριν στην Αμαλίας, άλλοι έκραζαν τους μπάτσους, άλλοι τους προσέγγιζαν, ενώ παράλληλα πολύς κόσμος έφευγε προς τη Ζαλοκώστα αλλά και άλλος τόσος καινούργιος ερχόταν. Από αυτούς που στέκονταν, αρκετοί φορούσαν ιατρικές μάσκες ή είχαν αλοιφή στη μούρη. Ήταν και μερικοί με κανονικές αντιασφυξιογόνες μάσκες, και μετά παρατήρησα ότι αυτοί ήταν όλοι δημοσιογράφοι.
Και μεταξύ του πλήθους υπήρχε ένταση. Κάποιοι έκραζαν όσους έκραζαν τους μπάτσους, έγινε κάποια στιγμή ένας καβγάς μεταξύ δημοσιογράφων και πολιτών, κλπ. Σιγά σιγά οι τόνοι ανέβαιναν. Άρχισαν να πετάνε στους μπάτσους μπουκάλια νερού και φραπέδες. Αυτά γίνονταν κυρίως στο πεζοδρόμιο απέναντι από τα λουλουδάδικα, μπροστά στο μικρό άνοιγμα του φράχτη, εκεί που ήμουν κι εγώ, και όχι τόσο στο δρόμο. Στο δρόμο ο κόσμος δεν ήταν μεν φίλα διακείμενος προς τα ΜΑΤ, αλλά ούτε και τα προκαλούσε (τουλάχιστον όχι με πράξεις).
Μετά από μερικούς φραπέδες βγήκε άλλη μια σειρά μπάτσων, και πέρασε μερικά μέτρα μπροστά από την πρώτη. Το πλήθος αναταράχτηκε. Έπσεαν μερικά δακρυγόνα. Περισσότερα νερά και φραπέδες, τώρα και από το δρόμο. Οι μπάτσοι προχωράν κι άλλο. Το πλήθος έχει μπροστάρηδες μερικούς που παίζουν τύμπανα (εντελώς άλλους από τους τυμπανιστές της Αμαλίας), φωνάζουν συνθήματα, ακόμη και χορούς ρίχνουν, φέρονται ειρηνικά αλλά τσαμπουκαλεμένα. Από πιο πίσω έρχονται ακόμα αβέρτα μπουκάλια, ολμηδόν. Ένας κύριος δίπλα μου φωνάζει στους μπάτσους «δέκα κωλόπαιδα είναι, πιάστε τους ή να τους πιάσουμε εμείς! τρεις βδομάδες τώρα δεν έχει ανοίξει ρουθούνι!». Και έχει απόλυτο δίκιο. Οι μπάτσοι αναδεύουν απειλητικά τους πυροσβεστήρες με τα χημικά, αλλά δεν κάνουν κάτι άλλο*.
Ένα βήμα η μια πλευρά, ένα βήμα η άλλη, φτάνουμε σε σημείο ο κόσμος (πολλοί; κάποιοι;) να πετάνε πλέον πέτρες. Τα ΜΑΤ ρίχνουν δύο κρότου-λάμψης, η μία σκάει μες στον κόσμο. Δεν ξέρω πλέον πόσες σειρές μπάτσοι έχουν βγει μπροστά από το φράχτη. Απωθούν τον κόσμο του δρόμου, εμάς όμως στο πεζοδρόμιο δε μας ενοχλούν (γιατί προφανώς δεν μπορούν να αποκλείσουν το στενάκι που είναι η μόνη έξοδος).
Είχα την επιλογή να σταθώ εκεί που ήμουν, να προχωρήσω προς Σύνταγμα ή να φύγω από τη Ζαλοκώστα. Εκεί που ήμουν είχε αρχίσει να μη μου πολυαρέσει, γιατί δεν ήταν μεν εστία βίας, είχα όμως πλέον μπάτσους και μπροστά μου και πίσω μου. Προς Σύνταγμα και πάλι δε μου άρεσε, γιατί αν τύχαινε τίποτα η μόνη μου λύση θα ήταν να τρέξω μαζί με όλο το μπούγιο για να πάμε πού; λίγα μέτρα παρακάτω το πλήθος της Αμαλίας ήταν πλέον συμπαγές. Έφυγα από Ζαλοκώστα, ξανακατέβηκα προς Σύνταγμα και βγήκα στο τέλος της Πανεπιστημίου, κι από κει στην πίσω πλευρά εκείνου του πλήθους της Β. Σοφίας που σταδιακά απωθούσαν οι μπάτσοι. Το δακρυγόνο στην ατμόσφαιρα ήταν πλέον αρκετά βαρύ.
Και τότε είδα τον κουκουλοφόρο. Άλλο ένα πράγμα που δεν είχα ξαναδεί με τα μάτια μου. Είχε τη στερεοτυπική εμφάνιση νίντζα, με τη μούρη φασκιωμένη με μαύρη μπλούζα και μαύρο γυαλί. Έτρεχε προς το μέρος μου, δηλαδή απομακρυνόμενος από το πλήθος προς την κατεύθυνση που εκείνο υποχωρούσε, για να μαζέψει όσα μπουκάλια έβρισκε. Άρπαξε δυο-τρία, έκανε μεταβολή, διέσχισε το πλήθος, έφτασε στην πρώτη γραμμή και τα έριξε στους μπάτσους. Κανένας δεν ασχολήθηκε να τον πιάσει, να τον απομονώσει. Ούτε μπάτσος ούτε διαδηλωτής. Μετά δεν εξαφανίστηκε, συνέχισε να τρέχει πάνω κάτω στην πρώτη γραμμή και στο κενό μεταξύ πρώτης γραμμής και μπάτσων, λες κι είχε κάποια βεβαιότητα (που δεν ήταν και τόσο λανθασμένη) ότι δεν τον πιάνει τίποτε.
Λίγο πιο πέρα πέφτουν οι δύο πρώτες μολότωφ. Τις είδα να πετάνε, φλεγόμενες, ταυτόχρονα, πάνω από τα κεφάλια του πλήθους, όχι στο δικό μας επεισόδιο αλλά στην προς τα δω άκρη του μετώπου της Αμαλίας. Πού έσκασαν δεν είδα, είχε κόσμο ανάμεσα.
Θεώρησα ότι έχω δει αρκετά. Ήταν γύρω στη μιάμιση. Μπορούσα άνετα να φύγω: δεν είχα έρθει για να παίξω ξύλο, κι όσο για να το δω, ποιος ο λόγος; Η συνέχεια ήταν τόσο προφανής ώστε ήταν σα να την έχω ήδη δει.

..........................................................
* Σημείωση μέρες μετά: εδώ έχω μια ανακρίβεια. Οι πυροσβεστήρες δεν έχουν χημικά, έχουν πυροσβεστικό υλικό. Τα χημικά τα έχουν σε βομβίδες και, ένας ανά διμοιρία, και στη φυσούνα. Αυτό δεν το ήξερα όταν τους είδα. Παρά ταύτα, γεγονός παραμένει ότι κουνούσαν τους πυροσβεστήρες με ύφος απειλητικό.

Β. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΠΑΓΚΡΑΤΙ

Αφού έκανα μια αρκετά πιο περίπλοκη διαδρομή προς το σπίτι μου απ' ό,τι αν οι δρόμοι ήταν ανοιχτοί, ξαναβρήκα κόσμο στη Ριζάρη και Β. Κωνσταντίνου. Η Β. Κωνσταντίνου ήταν κλειστή και περιστοιχισμένη από ένα απίστευτο πλήθος δελτάδων. Ρώτησα και μου είπαν ότι από εδώ περνούσαν τα αυτοκίνητα των βουλευτών. Έπρεπε να περάσω απέναντι, αλλά δεν άφηναν ούτε πεζούς. Έπρεπε, λέει, να πάω μέχρι το Χίλτον. Εντωμεταξύ κόντευα να φτάσω σπίτι μου και κατουριόμουν κιόλας. Εδώ υπήρχε μεν ένα κάποιο συγκεντρωμένο πλήθος, αλλά ούτε ένταση ούτε τίποτε, ήταν γελοίο καψόνι όλο αυτό το τζάμπα περπάτημα. Εν πάση περιπτώσει δέκα μέτρα παραπέρα οι δελτάδες είχαν μάλλον άλλες διαταγές, και πέρασα κανονικά.

Στο Παγκράτι υπήρχε ειρήνη και γαλήνη, εκτός από ένα απίστευτο κυκλοφοριακό κομφούζιο. Είχαν κλείσει και μερικούς δρόμους που δεν είχαν εμφανή σχέση με τις επίμαχες διαδρομές, τοπικά στενάκια, και δυο τροχαίοι που ήλεγχαν να μην περάσει κανείς από το στενό τους έκαναν χάζι το μποτιλιάρισμα. Αργότερα όμως άρχισε κι εκεί να μυρίζει δακρυγόνο, δεν ξέρω τι έγινε, άκουσα και μερικά μπαμ-μπουμ...
Αργότερα έγιναν χοντρά μπάχαλα στο Σύνταγμα, όπως είναι γνωστό διεθνώς.

* * * * * * * * * * * * * * * *

Όλη αυτή η λεπτομερής ανασκόπηση όσων είδα με ηρέμησε, πρέπει να πω. Ωστόσο όταν ξεκίνησα να γράφω ήμουν πολύ στενοχωρημένος. Το μπάχαλο ήταν εντελώς στημένο. Δεν είχε καμία σχέση με το κίνημα της πλατείας. Δεν ξέρω αν ο κουκουλοφόρος που είδα και οι άλλοι με τα μπουκάλια και με τις μολότωφ ήταν επαγγελματίες προβοκάτορες της αστυνομίας (λένε ότι τσάκωσαν έναν με αστυνομική ταυτότητα) ή απλοί ιδιώτες μπάχαλοι, αλλά ακόμη κι αν δεν υπήρχαν αυτοί η αστυνομία έκανε ό,τι περνούσε απ' το χέρι της ώστε σταδιακά, από το πρωί, να ανεβάσει την ένταση μέχρι να πέσει το πρώτο μπουκάλι, ο πρώτος φραπές, για να ακολουθήσουν ένα ένα τα βήματα στη γνωστή σειρά μέχρι το γενικευμένο ξέσπασμα της βίας.