ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΧΙΠ ΧΟΠ

Τις προάλλες είχαμε γιορτή για τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Το πλήρες πρόγραμμα της ημέρας είχε ως εξής:

-Τρεις πρώτες ώρες: μάθημα. Μάθημα εδώ και καμιά δεκαριά μέρες δε γίνεται, πώς να γίνει. Αλλά ειδικά την εντελώς τελευταία μέρα ήταν ηλίθιο και μόνο να το σκεφτεί κανείς. Υποτίθεται πως έπρεπε να τους μαντρώσουμε στην αίθουσα, να πάρουμε απουσίες ψαρωτικά χωρίς σκοπό να τις περάσουμε μετά, και να τους απασχολήσουμε για να μην κυκλοφορούν πάνω κάτω σκάζοντας δυναμιτάκια και πίνοντας μπάφους. Την πρώτη ώρα έπαιξα αυτή την παράσταση για κανα εικοσάλεπτο. Τη δεύτερη (στην ίδια τάξη) απλώς μπήκα και έκανα πως υπογράφω στο απουσιολόγιο. Την τρίτη ώρα (σε άλλη τάξη) δεν έκανα τον κόπο να πάω ούτε για καλημέρα. Προτίμησα να κάτσω στο γραφείο να χιλιοξαναματαμετράω τις απουσίες.

-Μετά την τρίτη ώρα, γύρω στις έντεκα: δώσαμε το πρόγραμμα των εξετάσεων.

-Έντεκα και μετά: γιορτή. Η γιορτή χωριζόταν σε δύο σκέλη, μαθητική και καθηγητική. Η μαθητική ήταν στην αυλή, η καθηγητική στο γραφείο, τους διαδρόμους και μερικές αίθουσες. Η μαθητική γιορτή περιλάμβανε λάιβ με διάφορα συγκροτήματα από μαθητές μας, ενώ τα πριν, τα μετά και τα ενδιάμεσα τα κάλυπτε ένας άλλος μαθητής με πρόγραμμα ντι-τζέι. Τα συγκροτήματα ήταν ένα (ή δύο;) χέβι μέταλ και δύο χιπ χοπ. Μόνο το ένα χιπ χοπ σχήμα, που ήταν δύο αγόρια όλο κι όλο, αποτελούνταν κατά 100% από δικούς μας μαθητές. Στα άλλα συμμετείχαν και εξωσχολικοί.

Υποτίθεται ότι τη μαθητική γιορτή την είχα οργανώσει εγώ. Στην πραγματικότητα την είχε οργανώσει ένα παιδί, ο ίδιος που ήταν και ο ντι-τζέι. Εγώ είχα περιοριστεί σε ρόλο "πλάτης" (είχα πάει μαζί με το παιδί στο διευθυντή και είχα υποστηρίξει την πρόταση του πάρτυ) και στο να ρίξω μερικές ιδέες. Η γιορτή δεν ήταν σε καμία περίπτωση έργο μου, όπως οι εθνικές γιορτές, ήταν όμως υπό την αιγίδα μου. Παρά ταύτα δεν έκατσα να την παρακολουθήσω, γιατί οι συνθήκες πίεζαν να παραστώ στην άλλη γιορτή, των καθηγητών. Απλώς κάθε τόσο πεταγόμουν έξω να δω πώς πάνε τα πράγματα.

Το πρόγραμμα της άλλης γιορτής περιελάμβανε χιλιοματαξαναμέτρημα απουσιών, αντιπαραβολή απουσιολογίων με βιβλία φοίτησης, μέτρημα και επιβεβαίωση δικαιολογητικών, σβήσιμο απουσιών σε όσους υπήρχε γραμμή, αντιγραφή της τελικής κατάστασης απουσιών σε ένα διαφορετικό έντυπο, πέρασμα του τελικού αποτελέσματος στις καρτέλες, όλα αυτά για τους πιο προχώ συναδέλφους, ενώ για όσους είχαν μείνει πιο πίσω υπήρχαν οι επιπλέον οψιόν του περάσματος βαθμολογιών, της αντιγραφής βαθμολογιών στις καταστάσεις, της αντιγραφής από τις καταστάσεις στις καρτέλες, της υπαγόρευσης από τις καρτέλες (ή από τις καταστάσεις) στη γραμματέα που τα πέρναγε στον υπολογιστή. Στο τρελό κέφι που επικρατούσε στη μέσα γιορτή συντελούσε και ο απόηχος των ντεσιμπελιών από τους μεταλλάδες και τους χιπχοπάδες της έξω γιορτής που πλανιόταν παντού ηδονίζοντας τους τοίχους, τα τζάμια και το έδαφος.

Εν πάση περιπτώσει, δεν ήθελα να χάσω και όλο το πανηγύρι των παιδιών. Πέρα από τη συναισθηματική εμπλοκή που είχα με τη γιορτή, και από το γεγονός ότι όλοι οι μουσικοί του σχολείου είναι προστατευόμενοί μου (ναι, είμαι η στέγη τεχνών του ΕΠΑΛ Καισαριανής!), ήθελα κιόλας. Καθώς δεν αντιμετωπίζω τα προβλήματα μεγαλύτερων σε ηλικία συναδέλφων που δεν μπορούν να ακούσουν αυτές τις μουσικές και τις θεωρούν ηχορρύπανση, και καθώς συναισθανόμουν απόλυτα ότι, όταν κάποιοι είναι έξω και παίζουν ή ακούν μουσική και χορεύουν και γουστάρουν, και κάποιοι άλλοι είναι μέσα και γράφουν και σβήνουν άχρηστες πληροφορίες για να ταΐσουν το αδηφάγο τέρας της γραφειοκρατίας, τότε κάποιοι από τους δύο έχουν πιαστεί μαλάκες, ήθελα να είμαι, έστω και για λίγο, με τους έξω.

Κι έτσι ήρθα για πρώτη φορά στη ζωή μου σε επαφή με το χιπ χοπ. Παιδιά, έπαθα μουνόπλακα! Δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο. Είχα ακούσει βέβαια από ραδιόφωνο και μαγαζιά, αλλά στο λάιβ είναι τελείως αλλιώς. Το χιπ χοπ δεν έχει όργανα, έχει μία μουσική υπόκρουση που είναι φτιαγμένη με πρόγραμμα στον υπολογιστή, υπάρχει κάποιος εκτός σκηνής που τη χειρίζεται (δεν κατάλαβα αν είναι τελείως κονσέρβα και αυτός πατάει απλώς το πλέη ή αν την φτιάχνει στ' αλήθεια εκείνη τη στιγμή), και στη σκηνή είναι μόνο οι φωνητικάδες. Το πρώτο από τα δύο σχήματα ήταν το καλό. Ήταν δύο Αλβανοί, 16-17 χρονών, που σπάγανε κόκαλα. Οι στίχοι, άλλοι στα ελληνικά και άλλοι στα αλβανικά, ήταν δικοί τους. Τους αλβανικούς βέβαια δεν τους κατάλαβα. Κατάλαβα όμως όσο μπορούσα τους ελληνικούς, και κατάλαβα πάρα πολύ καλά την ανταπόκριση των παιδιών από κάτω -αλλά και τη δική μου. Οι δύο τυπάδες στη σκηνή ήταν η φωνή όλων των παιδιών που είχαν μαζευτεί εκεί γύρω. Τα τραγούδια τους ήταν δυνατά, λέγαν την αλήθεια. Και δεν έλεγαν μόνο "κωλοκοινωνία" και τέτοια, τζάμπα μαγκιά και πρόκληση. Είχαν βέβαια και τραγούδια αγανάκτησης, αλλά και τραγούδια χαράς, χορού, έρωτα. Είχαν ρυθμό. Η μουσική υπόκρουση ήταν όμορφη. Το σόου ήταν καλό, οι τύποι ήξεραν πολύ καλά το μουσικό ιδίωμα - ένα μουσικό ιδίωμα που ουσιαστικά το έχουν βγάλει αυτοί, και μερικοί σαν αυτούς λίγο πιο παλιά στα Δυτικά προάστεια, και μερικοί σαν εκείνους ακόμα λίγο πιο παλιά στα μαύρικα των αμερικάνικων πόλεων. Δεν είναι καθόλου εύκολο να περιγράψω και να εξηγήσω τι ακριβώς ήταν αυτό που με μαγνήτισε στα τραγούδια τους, αλλά πλέον ξέρω πώς ένιωσε κάποιος που το 1930 στον Πειραιά πρωτοάκουσε ρεμπέτικα, ή μερικά χρόνια πιο πριν στη Νέα Ορλεάνη πρωτοάκουσε μπλουζ. Μαγεία, σαγήνη και κίνδυνος. Κατάλαβα γιατί κάποιες μουσικές κατά καιρούς θεωρήθηκαν τόσο απειλητικές ώστε απαγορεύθηκαν από το καθεστώς. Και κατάλαβα ακόμη γιατί οι ίδιες αυτές μουσικές ασκούσαν τόσο ακαταμάχητη έλξη ώστε οι θεράποντες και θιασώτες τους να αψηφούν την απαγόρευση και να συνεχίζουν, κρύβοντας τον μπαγλαμά στο σακάκι. Και κατάλαβα το νόημα της γνωστής αφήγησης από τα απομνημονεύματα του Βαμβακάρη, όπου περιγράφει πώς ένοιωσε όταν πρωτοάκουσε μπουζούκι από τον μπάρμπα Τάδε το Σμυρνιό, κι έκανε όρκο ότι ή θα μάθει να παίζει αυτό το όργανο ή αλλιώς θα τσακίσει τα δάχτυλά του με τον μπαλτά του χασάπη, με αποτέλεσμα να περάσει μια ζωή μπαινοβγαίνοντας στα κρατητήρια και σήμερα να είναι θρύλος. Και κατάλαβα το νόημα της επισήμανσης "Σώστε τα παιδιά σας: μην τα αφήνετε να ακούνε νέγρικη μουσική", που κυκλοφορούσε σε αφίσες στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα.

Δεν μπόρεσα να τα πω όλα αυτά στα παιδιά, που άλλωστε δεν τα ήξερα κιόλας (δεν είναι σε δικό μου τμήμα). Απλώς τους είπα ότι είναι πολύ δυνατοί, μπράβο, και με ευχαρίστησαν πολύ ευγενικά αλλά και με καμάρι. Οι μαθητές που ήταν στο κοινό χάρηκαν που μου άρεσε. Το άλλο σχήμα δεν ήταν καλό. Οι μεταλλάδες, που γενικά είναι καλοί, σήμερα δεν έπαιξαν καλά. Αλλά και καλά να έπαιζαν, όπως άλλη φορά που τους έχω ακούσει, δε συγκρίνονται.

**********************************************************

Κατά τα άλλα, η γιορτή είχε ορισμένα προφανή μειονεκτήματα:

-Τέτοια πράγματα δεν έχει και πολύ νόημα να γίνονται τελευταία μέρα. Αν γίνονται από νωρίς, κάπου αρχές της χρονιάς, εξυπηρετούν κατά το ότι δίνουν στους μαθητές το στίγμα του σχολείου: «Εδώ δεν ερχόμαστε μόνο για αγγαρεία, έχει και ευχάριστα πράγματα. Και, αν έχεις κάτι να πεις (όπως αυτά τα παιδιά που παίζουν μουσική), εμείς θέλουμε να το ακούσουμε, και θέλουμε να το ακούσουν και οι συμμαθητές σου.» Και με κάτι τέτοια είναι δυνατόν να δημιουργηθεί στα παιδιά μία πιο θετική εθκόνα για το σχολείο, να το αγαπήσουν και να το σεβαστούν. Τέλος της χρονιάς, αυτό το τρένο το 'χουμε χάσει.

-Κανείς δεν κατάλαβε ότι ήταν γιορτή του σχολείου. Έμοιαζε να είναι μία εκδήλωση που αφορά αποκλειστικά τους μαθητές. Εμείς λάμψαμε διά της απουσίας μας. Το πράγμα δεν είχε ανακοινωθεί μερικές μέρες πιο πριν (για την ακρίβεια, ούτε καν εκείνη την ίδια ημέρα), στην έναρξη της γιορτής δε σηκώθηκε κανείς από εμάς να πει μια κουβέντα στο μικρόφωνο, και κατά τη διάρκεια του προγράμματος η φυσική παρουσία καθηγητών περιοριζόταν σε τρεις - τέσσερις που κάναν ένα σύντομο διάλειμμα από τη χαρτοδουλειά τους. Αλλά και επί της ουσίας, οι μόνοι που είχαν εμπλακεί ήταν ο μαθητής που ανέφερα πιο πάνω, άλλος ένας που έκανε τα κονέ για να νοικιάσουμε μηχανήματα, εγώ, και σε μικρότερο βαθμό ο διευθυντής. (Και βέβαια οι μουσικοί, αλλά οι μισοί από αυτούς ήταν εξωσχολικοί.) Από τον υπόλοιπο κόσμο, μαθητές και δασκάλους, οι πιο πολλοί δεν το ήξεραν καν.

**********************************************************

Μια - δυο μέρες αργότερα, τα συζητάγαμε με το παιδί που είχε την πρωτοβουλία. Λίγο έως πολύ συμφωνήσαμε σ' αυτά που σας είπα. Έμαθα όμως και τα παραλειπόμενα της γιορτής. Φαίνεται ότι κάποια στιγμή, αφού και τα δύο χιπ-χοπ συγκροτήματα είχαν τελειώσει το πρόγραμμά τους, εκείνος τούς έπαιξε ένα μπιτ και ανέβηκαν ένας από το ένα συγκρότημα και ένας από το άλλο, να κάνουν λάιβ διάλογο - κόντρα, ραπάροντας αυτοσχέδιους στίχους. Όταν το άκουσα αυτό κυριολεκτικά ανατρίχιασα. Έγινε τέτοιο πράγμα και δεν ήμουν;

Προσπάθησα να τους εξηγήσω τι είναι το γλέντι με αυτοσχέδιες μαντινάδες, που είναι ζώσα παράδοση στο νησί όπου έμενα τέσσερα χρόνια, και πόσες φορές έχω παραστεί ή και συμμετάσχει σε τέτοια γλέντια και πόσο εξαιρετική σημασία αποδίδω σ' αυτή την πρακτική. Δεν ξέρω αν τους μετέδωσα τη συγκίνησή μου, αλλά, αφού εκείνοι ήταν εκεί όταν εγώ δεν ήμουν, νομίζω ότι δεν έχει και τόση σημασία.