ΔΥΟ ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

1. Η 28η Οκτωβρίου είναι η επέτειος της εισόδου της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Γιατί η έναρξη ενός πολέμου θα έπρεπε να αποτελεί αφορμή εορτασμών;

Η γνώμη μου είναι η εξής:

Το '40 συνέβη στην Ελλάδα κάτι που είχε ξαναγίνει αρκετές φορές στην Ιστορία, αλλά που είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν θα το ξαναδούμε πια: έγινε ο τελευταίος καθαρός, αγνός πόλεμος. Το ποιος είναι ο εχθρός ήταν πολύ ξεκάθαρο, δεν ήταν -όπως σήμερα- κάποια απρόσωπη και απροσδιόριστη έννοια όπως η "τρομοκρατία", η "ασύμμετρη απειλή", η παγκοσμιοποίηση ή ακόμα και οι δημοκρατικά και νόμιμα εκλεγμένες κυβερνήσεις. Ήταν ένας συγκεκριμένος κατακτητής. Το τι απειλούσε αυτός ο κατακτητής ήταν επίσης πολύ σαφές: τη ζωή μας, την ελευθερία μας, το σπίτι μας, το χωράφι μας, το μέλλον των παιδιών μας. Ούτε την παγκόσμια έννομη τάξη ούτε άλλες τέτοιες άπιαστες έννοιες (ή μάλλον και αυτά, αλλά όχι μόνον αυτά).

Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα, ο ελληνικός λαός μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο είχε γίνει μια γροθιά. Παραμερίζοντας τις διόλου ευκαταφρόνητες πολιτικές ή άλλες διαφορές που τον δίχαζαν και το πλήθος των προβλημάτων που είχε σωρεύσει στην πλάτη του η ιστορία των προηγούμενων δεκαετιών, όλοι όρμησαν με αυθόρμητο ενθουσιασμό στον αγώνα.

Πότε λέτε να ξαναδούμε κάτι τέτοιο;

Προσωπικά, ανήκω στη γενιά που οι μεγαλύτεροι μακάριζαν ως την πρώτη που δεν πέρασε ούτε πόλεμο, ούτε κατοχή, ούτε προσφυγιά, ούτε πείνα, ούτε τίποτε. Στη γενιά μου λοιπόν, ήδη από αρκετά νεαρή ηλικία θυμάμαι να είναι πολύ διαδεδομένη η θέση "αν γίνει πόλεμος εγώ δεν πάω να σκοτωθώ για καμιά κυβέρνηση / για κανενός το συμφέρον / για κανένα αφεντικό" κλπ.. Έλλειψη ιδανικών σε μια μοσκαναθρεμμένη γενιά; Αν το εκλάβουμε έτσι, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο πόλεμος και η δυστυχία χρειάζονται, για να αποκτάμε ιδανικά. Δεν είναι ελκυστικό το συμπέρασμα, αλλά πέρα από αυτό δεν αληθεύει κιόλας. Τι, όλοι οι βομβαρδισμένοι ή βομβαρδιστές των Βαλκανίων, επί παραδείγματι, εμφορούνται από αγνά και άδολα ιδεώδη;

Οι Έλληνες του '40 έζησαν και τον πόλεμο, και τη δυστυχία, και την κατοχή, και την πείνα, και την αδικία, και τον εξευτελισμό, και -οι περισσότεροι- όλα τα πριν και τα μετά, αλλά είχαν την ανεκτίμητη τύχη να ζουν μέσα σε τέτοιες ιστορικές συγκυρίες ώστε τα ιδανικά να υπάρχουν, και να είναι σαφή και αντιληπτά από τον καθένα, όχι μόνο από τους ψαγμένους ιδεολόγους.

2. Σήμερα, 29 Οκτωβρίου 2008, κάποιος (άγνωστος φυσικά) είχε σκορπίσει στο σχολείο φεϊγ βολάν της Χρυσής Αυγής, με τα συνθήματα "Τα ΟΧΙ χρειάζονται Μεταξάδες" και "Ψηλά τις σημαίες". Το σχολείο μας αποτελείται κατά μεγάλο ποσοστό από ξένους, αλλά και όλο Έλληνες να ήμασταν, η αιφνίδια εμφάνιση τέτοιων σλόγκαν το ίδιο σύγκρυο θα μου προκαλούσε. Στη σχετική συζήτηση που έκανα με τους μαθητές στην τάξη, τους είπα τα εξής περίπου:

Οι άνθρωποι αυτοί είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι. Η αναφορά που κάνουν στο ΟΧΙ και τον Μεταξά είναι τελείως υποκριτική, γιατί ενώ αυτό που συνέβη το '40 ήταν η συσπείρωση όλων των κατοίκων της χώρας σε μία ενιαία δύναμη με εσωτερική ομόνοια και ομοψυχία, οι ίδιοι τώρα επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο: τη διάσπασή μας, το να φοβόμαστε και να υποπτευόμαστε τον διπλανό μας. Όταν είμαι Έλληνας, η προπαγάνδα ότι αναξιοπαθώ εξαιτίας των κακών μεταναστών -ποιος, εγώ, με τους ένδοξους προγόνους και τη λαμπρή ιστορία, εγώ ο νόμιμος κληρονόμος ενός φωτεινού μέλλοντος που δεν το βλέπω όμως πουθενά, άρα μου το έχουν αρπάξει οι ξένοι- είναι πολύ εύκολο να μου φουσκώσει τα μυαλά. Και θα με κολακέψει, και θα με οδηγήσει στη δαιμονοποίηση των ξένων.

Το '40 όλοι (ή σχεδόν όλοι) οι κάτοικοι της Ελλάδας ήταν Έλληνες. Τώρα δεν είναι. Η διαφορά αυτή ευνοεί μια τέτοια προπαγάνδα. Το νου σας, είπα στα παιδιά, μην τσιμπάτε! Αν βλέπουμε τον καθένα γύρω μας με καχυποψία, αν τον αναγορεύσουμε εχθρό, θα γίνουμε μία σκόρπια μάζα από ανάδελφα άτομα, ευάλωτη στην κάθε επιβουλή.

Ο εχθρός σήμερα δεν είναι ο Έλληνας, ο Αλβανός, ο Πακιστανός, ο Τούρκος, ο Αμερικάνος. Ο εχθρός είναι:

α) Η άγνοια, η αμορφωσιά και η πνευματική αδράνεια που θα μας καταστήσουν δεκτικούς στην προπαγάνδα.

β) Οι διάφοροι επιτήδειοι, όπως εν προκειμένω οι εθνικιστές / νεοναζί / νεοφασίστες κλπ. που, βρίσκοντάς μας μπόσικους λόγω πνευματικής αδράνειας, θα μας παραμυθιάσουν με τις διασπαστικές τους θεωρίες και θα μας καταντήσουν σκόρπια μάζα.

γ) Κάποιος πραγματικός εχθρός (δεν ξέρω ποιος είναι και αν υπάρχει, μακάρι να μη βρεθεί ποτέ κανένας αλλά ας μην επαναπαυόμαστε) που, όταν αποφασίσει να μας επιτεθεί, όχι κατ' ανάγκην με τα όπλα, θα μας βρει μια σκόρπια μάζα έτοιμη να πέσει.