ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007

[Το παρακάτω κείμενο το εκφώνησα στην εκκλησία του χωριού μας ανήμερα της 28ης, μετά τη δοξολογία. Διευκρινίζω ότι δεν επρόκειτο για σχολική εορτή -αυτή έγινε στις 26 και περιελάμβανε άλλα κείμενα.]

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 οι Έλληνες αποφάσισαν, πρώτοι αυτοί από όλα τα έθνη, να αντισταθούν στον επεκτατισμό του ιταλογερμανικού Άξονα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ιταλοελληνικού και του γερμανοελληνικού πολέμου και της Κατοχής επέδειξαν ηρωικό και ανυπότακτο πνεύμα, και δοξάσαν την πατρίδα μας παγκοσμίως.

Αυτή η παγκόσμια δόξα της Ελλάδας έχει έκτοτε παρερμηνευθεί πολύ από εμάς, τους σύγχρονους Έλληνες. Στηριζόμενοι σε πλήθος πασίγνωστα ιστορικά παραδείγματα, από τους Τριακοσίους του Λεωνίδα και τους Μαραθωνομάχους, διά μέσου όλης της Αρχαιότητας και του Βυζαντίου, μέχρι την Επανάσταση του ’21 και τελικά μέχρι το ’40, βγάλαμε το συμπέρασμα ότι οι Έλληνες είναι από τη φύση τους γενναίοι και ανυπότακτοι.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερος μύθος. Σήμερα, που είναι ημέρα μνήμης και τιμής για τους πεσόντες (αλλά και τους επιζήσαντες) του ’40, ας συνειδητοποιήσουμε επιτέλους πόσο τους έχουμε υποτιμήσει: οι άνθρωποι αυτοί δε γεννήθηκαν ήρωες, όπως κανείς ποτέ δε γεννήθηκε ήρωας. Δεν παρέλαβαν τον ηρωισμό και τη γενναιότητα, έτοιμη κληρονομιά από τους ένδοξους προγόνους τους. Τον βρήκαν μέσα στις δικές τους καρδιές και μόνο. Ούτε βέβαια οι άλλοι λαοί, που επέδειξαν μικρότερο ή και καθόλου ηρωισμό απέναντι στους ίδιους κατακτητές, είναι δειλοί και αντιήρωες. Το ότι οι Έλληνες αντέδρασαν έτσι ενώ οι Γάλλοι π.χ. αλλιώς ερμηνεύεται από τις ιστορικές συνθήκες, όπως προσπαθήσαμε να καταδείξουμε προχθές στη σχολική εορτή. Σήμερα δε θα χρειαστεί να κάνουμε το ίδιο: η Ιστορία δεν είναι άγνωστη, υπάρχει γραμμένη στα βιβλία και ο καθένας μπορεί να τη μελετήσει και να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Ας μείνουμε όμως στο θέμα του μύθου: γιατί υπάρχει, και γιατί επιμένουμε να τον συντηρούμε; Γιατί έχουμε οι Έλληνες αυτή τη συνήθεια, να αποδίδουμε τις δάφνες για το κάθε κατόρθωμα κάποιου κοντινού ή μακρινού προγόνου μας, όχι στον ίδιο, όπως του αξίζει, αλλά στο ανώνυμο και απροσδιόριστο γονίδιο του ελληνικού ηρωισμού;

Ο λόγος κατά τη γνώμη μου είναι απλός: το κάνουμε γιατί μάς κολακεύει. Μας χαϊδεύει τα αφτιά, και μας απαλλάσσει από τις δικές μας ευθύνες. Αν όλοι οι Έλληνες είναι γεννημένοι ήρωες, τότε είμαστε κι εμείς. Και δε χρειάζεται να το αποδείξουμε. Και ό,τι χρωστά η ανθρωπότητα στους Έλληνες του ’40, το χρωστά και σ’ εμάς. Όπως μας χρωστά τα φώτα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που εξαπλώθηκε και καταύγασε όλο τον Δυτικό κόσμο, και όπως μας χρωστά τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, τις βάσεις των επιστημών, το ολυμπιακό ιδεώδες, το όνομα της Ευρώπης και χίλια δυο χρέη για τα οποία εμείς προσωπικά δεν κουνήσαμε το δαχτυλάκι μας.

Δεν είναι έτσι. Κανείς δε μας χρωστάει τίποτε. Εμείς είμαστε που χρωστάμε. Στους Έλληνες του ’40 χρωστάμε την ελεύθερη πατρίδα μας, χρωστάμε το χώμα που πατάμε και τον ανέφελο ουρανό που μας σκέπει, χρωστάμε ότι μας έδειξαν πώς λέει κανείς Όχι. Και επειδή η γενιά εκείνη φεύγει ή έχει ήδη φύγει, το χρέος οφείλουμε να το αποδώσουμε στα δικά μας παιδιά.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με κάτι απλό: να μάθουμε το μάθημα που μας δίδαξαν εκείνοι. Να λέμε κι εμείς Όχι όπου πρέπει, και όχι μόνο Ναί.

Όχι λοιπόν στους μύθους που μας κολακεύουν και μας εφησυχάζουν.